Reisverslag en fotoreportage Sarajevo - Bosnië en Herzegovina augustus 2008, deel 2: de reis

Op 10 augustus was het dan zover: ik zou één van de laatste onontdekte gebieden van Europa gaan verkennen. Aangezien de afstand Maastricht-Sarajevo een kleine 2.000 km is, hadden we op voorhand besloten halverwege te overnachten. Hier kwam het grote voordeel van de Bosnische diaspora om de hoek kijken. Door de Balkanoorlog is het Bosnische volk uitgewaaierd over heel Europa. Het is niet ongewoon dat familieleden in Nederland, Zweden, Oostenrijk en Italië wonen. Wij hadden dan ook een slaapadresje in Wenen tot onze beschikking. Als je dan toch in deze barokke wereldstad bent, moet je er ook gebruik van maken. Tjonge jonge wat een stad! Voor de liefhebber van kunst en cultuur betekent deze stad een aanslag op de fotocamera: het ene plein, kerk, fontein, beeld naar het andere. Ook opvallend aan Wenen: het groot aantal vrouwen in zwarte boerka. Wat bleek, Wenen richt zich duidelijk op de rijke Arabische toerist die kwistig zijn olie-euro’s komt spenderen. Vervolgens de reis voortgezet door achtereenvolgens Slovenië, Kroatië met eindbestemming Bosna I Herzegovina. Bij de grensovergang Kroatië-Bosnië (mét nostalgische paspoortcontrole) eindigt ook de autosnelweg. Met uitzondering van 11 km rondom Sarajevo is Bosnië nog autosnelwegloos, iets waar ze overigens hard aan het werken zijn. Bij het binnenrijden van Sarajevo vallen je meteen twee zaken op: je bent in een Europese stad met een islamkarakter en de gevolgen van de Balkanoorlog zijn nog steeds in het straatbeeld aanwezig. Sarajevo is de hoofdstad van Bosnië, heeft ruim 300.000 inwoners en is op te splitsen in twee delen: ‘Stari Grad’ is de oude stadskern met Turkse en Oostenrijkse invloeden, Novi Grad is de ‘nieuwe stad’ gebouwd tijdens het communistische bewind van Tito. Mijn slaapadresje lag aan de rand van de stad, in het communistische gedeelte. Ten tijde van de oorlog vormde deze wijk de frontlinie. Dagelijks werd de buurt bestookt met mortieren afgeschoten vanuit de Servische stellingen in de bergen rondom de stad. Dertien jaar na dato is het merendeel van de flatgebouwen nog niet hersteld! Wat wel hersteld of zelfs helemaal herbouwd is, zijn de moskeeën. Zo is er in de beschadigde wijk een gloednieuwe megagrote moskee verrezen, gesponsord door de koning van Saoedi-Arabië (zie foto boven). Een beetje de wereld op zijn kop, maar goed.

Sarajevo
De oude kern van Sarajevo is uiterst sfeervol. Overal terrasjes, souvenirwinkels en eettentjes. Ook qua cultuur is de stad goed uitgerust, zo vind je per vierkante kilometer tientallen eeuwenoude moskeeën, kerken en synagogen. Sarajevo was dan ook altijd hét voorbeeld van hoe de drie geloofstromingen vredig naast elkaar leefden… Ook apart: vijf keer per dag klinkt uit de vele minaretten de oproep voor het gebed. Vaak zie je dan blanke mannen met lange baard en gesluierde vrouwen zich naar de moskee haasten. Het nachtleven van Sarajevo doet niet onder voor dat van andere grote Europese steden. Je kunt rijkelijk kiezen uit trendy loungetenten, bruine kroegen en discotheken. Een bijkomend voordeel is het gunstige prijsklimaat: in Bosnië is je oude gulden nog echt een euro waard! De valuta is de ‘Konvertibele Mark’. Eén Mark is vijftig eurocent waard, oftewel dezelfde waarde als onze oude gulden. Een flesje Heineken bijvoorbeeld kost drie Mark, een pakje Marlboro vier Mark en een cocktail acht Mark. Entree vragen doen ze nergens en de sluitingstijdenwet wordt met een glimlach tot in de vroege uurtjes opgerekt. En de anti-rookgestapo? Die heeft zich in Bosnië nog nergens laten zien!

Mostar
Mostar op zijn beurt is de hoofdstad van Herzegovina en na Sarajevo de grootste stad van Bosnië (150.000 inwoners). Mostar is als een gouden kroon met de beroemde brug tussen de Bosnische moslimkant en de Kroatische christenkant als de parel erop. Mostar trekt veel toeristen (die je overigens in de rest van Bosnië sporadisch tegenkomt). De na de oorlog in zijn oude luister herstelde brug is oogverblindend, met als toetje geoefende duikers die speciaal voor de toeristen hun dodemansduik wagen in de eronderdoor stromende helderblauwe rivier.

Natuurgebieden
Hetgeen wat me echter het meeste is bijgebleven is de enorme voorraad ongerepte natuur. Ik zou bijna zeggen Oostenrijk in het kwadraat. Overal waar je komt, zie je bergen, bossen, beekjes, rivieren en bronnen (het drinkwater uit de kraan in Sarajevo komt rechtstreeks koel en schoon uit de bergen). Bosnië bezit zelfs het laatste stuk oerbos van Europa. Als gevolg van het gunstige klimaat en de vruchtbare bodem kun je overal langs de weg vers fruit en groenten kopen. Tomaten ter grootte van een honingmeloen, perziken waarvan het sap je langs je bakkes loopt. Op verschillende plekken langs de rivier kweken ze forel, jij wijst hem aan en enkele minuten later ligt hij versgebakken op je bordje. Ik heb een tweetal meren bezocht: Jablaničko jezero en Boračko jezero. Jablaničko jezero ligt centraal tussen Sarajevo en Mostar gelegen. In verschillende dorpjes langs het meer kun je bij de mensen thuis voor weinig geld een eenvoudige kamer huren. Saillant detail: op de bodem van het meer ligt een ondergelopen dorp gelijk Atlantis: Liscici. Boračko jezero ligt ten zuiden van Mostar en trekt veel locals. Het water is schoon en behoorlijk koud ten gevolge van de bron die het meer vormt. Het meest indrukwekkende natuurschoon wat ik heb mogen aanschouwen was echter de watervallen van Kravice (zie foto boven). Zijn de Plitvice-meren dé topattractie van Kroatië, Kravice overtreft ze makkelijk. Met dat verschil dat je bij de Plitvice-meren in een toeristenpolonaise over de bruggetjes loopt en Kravice nog verstoken is van het massatoerisme.

Kortom: Bosnië heeft de avontuurlijk ingestelde toerist veel te bieden: historische steden, een aangenaam klimaat, een authentieke keuken, vriendelijke prijzen, hippe uitgaansgelegenheden, raften, hiking en overdonderende natuur. Voordat je het land bezoekt is het wel aan te raden je goed te verdiepen wat je wilt gaan zien en hoe er te geraken. Zoals gezegd heeft de toerist Bosnië nog niet ontdekt en Bosnië de toerist nog niet. Dit merk je o.a. door het ontbreken van een goede wegbewijzering en de gebrekkige taalbeheersing van de bevolking, iets wat ze overigens ruimschoots compenseren met hun vrijgevige en gastvrije natuur. Bosnië verdient naar mijn mening een kans als vakantieland: Bosnië dat gun je jezelf!